بـرای آشنـایی بـا پــروبـیــوتیک ها نخست لازم است با فلور روده و
نقش آن در سلامت انسان آشنا شوید.

فـلور روده(gut flora): شامـل میـکرو ارگـانیـسـم هـایی است
که بطور طبیعی در مجاری گوارشی، بصورت همزیستی مسالمت
آمیـز، زنـدگی کـرده و در سـلامـت انسـان و یــا مـیزبان نقش دارند.
درون دسـتـگاه گـوارش هـمـه جانوران این فلور روده ای وجـود دارد.
جانورانی که کاملا در شرایط بـدون بـاکـتری پرورش می یابند، بیش
از جانوران عادی که  فـلور روده  آنـهـا شـکــل گـرفـتـه اســت، آسیب
پـذیـرتر هســتند. ترکیب فلور روده  هـر جانور، ویـژه ی هـمان جـانـور
است.

کل بدن یک انسان بطور میانگین از 14^10 (10 به توان 14 معادل 100 تریلیون) سلول تشکیل یافته است. شمار میکروارگانیزمهای موجود در روده 10 برابر کل سلولهای بدن فرد میباشد. باکتری ها بخش عمده فلور روده را به خود اختصاص داده اند، بطوری که 35 تا 50 درصد قولون (روده بزرگ) از باکتری ها تشکیل یافته است. 60 درصد توده مدفوع را باکتریها تشکیل میدهند. چیزی حدود 300 تا 1000 گونه میکروارگانیسم مختلف در روده ها زیست میکنند. مخمرها نیز بخش کوچکی از این فلور را به خود اختصاص داده اند. 400 تا 800 گونه باکتری در روده ها بسر میبرند. عمده باکتریهای روده کوچک "گرم مثبت" هستند، اما باکتریهای روده بزرگ "گرم منفی" میباشند. روده بزرگ از لحاظ متابولیکی یکی از فعالترین عضوهای بدن بشمار می آید. بخش های ابتدایی قولون مسئول تخمیر کربوهیدراتها و بخشهای انتهایی وظیفه شکستن پروتئین ها و اسیدهای آمینه را بعهده دارند. 99 درصد باکتریهای روده غیر هوازی میباشند، و در روده کور(cecum) باکتریهای هوازی بیشترین تراکم را دارند. روده بزرگ حاوی باکتریهای مضر نیز میباشد، اما میزان باکتریهای مفید بایستی حداقل 85 درصد کل میکروارگانیسمهای روده را تشکیل بدهند، تا سلامت میزبان تضمین شود.

باکتری های سودمند روده عمدتاً از جنس Bacteroides, Clostridium, FusobacteriumEubacterium, Ruminococcus, Peptococcus, Peptostreptococcus, Bifidobacterium, Escherichia , Lactobacillus میباشد. باکتروئید ها (Bacteroides) به تنهایی 30 درصد کل باکتریهای روده را تشکیل میدهند.

تنـهـا مـخـمـرهـای مـوجـود در روده هـا شـامـل کـانـدیـدا (Candida)   و سـاکـارومــــیس (Saccharomyces) میباشند.

نقش های مهم فلور طبیعی روده:

1-تخمیر و جذب کربوهیدراتها: بدون فلور روده، بدن انسان قادر به شکستن برخی کربوهیدراتها نیست. کربوهیدراتهایی که بدن بدون یاری فلور روده قادر به هضم آنها نیست شامل نشاسته ها، فیبرها، اولیگوساکاریدها، قندها (لاکتوز)، الکل ها و پروتئینها میباشد. این خاصیت فلور روده به خاطر تولید آنزیم هایی است که قادر به شکستن پلی ساکارید ها میباشند.

2-باکتری ها کربوهیدراتهای تخمیر شده را به اسیدهای چرب کوتاه زنجیر و یا (SCFAs) (عمدتاً استات، بوتیرات و پروپیونات) و همچنین گازهای CO2، متان و هیدروژن تبدیل میکنند.(SCFAs) میتوانند به عنوان یک منبع غذایی و انرژی برای میزبان مورد استفاده قرار گیرند.(SCFAs) در افزایش جذب آب توسط روده، کاهش تعداد باکتریهای زیانبار، افزایش رشد سلولهای روده ای، افزایش تکثیر باکتریهای مفید روده، کنترل تکثیر و تمایز سلولهای اپی تلیال روده نقش دارند.

3-یک تخمیر نه چندان مطلوب دیگر نیز در روده روی میدهد، که پروتئین هایی نظیر آنزیمها، سلولهای  باکتری ها و میزبان مرده، کلاژن و الاستین (موجود در غذا) را شکسته و تولید سم میکند. این سم سرطانزا میباشد، از اینرو توصیه میشود رژیم غذایی کم پروتئین باشد.

4-سرکوب رشد باکتری های بیماریزا: فلور روده با ایجاد رقابت از رشد و تکثیر باکتری های مضر و مخمرها جلوگیری بعمل می آورند. باکتری های نافع روده با رقابت بر سر مواد غذایی و محلهای اتصال به اپی تلیوم از رشد باکتری های مضر جلوگیری میکنند. همچنین فلور روده تولید باکتریوسین (bacteriocin) میکند، که باعث کشته شدن میکروبهای مضر میگردد. فرآیند تخمیر نیز با تولید اسیدهای چرب، باعث کاهش ph قولون گردیده و همین امر از تکثیر باکتریهای مضر ممانعت بعمل می آورد.

5-تکامل سیستم ایمنی: فلور روده تاثیر پویا و مداومی بروی سیستم ایمنی بدن انسان  دارد. باکتریها بافت لنفاوی مخاط روده را تحریک به تولید آنتی بادی ها علیه عوامل بیماریزا میکنند. به مجرد اینکه نوزاد متولد میشود، باکتری ها شروع به ایجاد کولونی در مجرای گوارش میکنند. نوزادان باکتری ها را از مادر و سپس از مواد غذایی کسب میکنند. نخستین باکتری هایی که در روده مستقر میشوند،بروی پاسخ ایمنی تاثیر گذار بوده و آن را مساعد بقای خود و نامساعد برای گونه های رقیب میکنند.بنابراین نخستین کولونی باکتریها تعیین کننده فلور دائمی مادام العمر شخص میباشد. باکتری های مفید فلور روده با تغییر گیرنده های سطحی خود، با تقلید از سلولهای میزبان، از هجوم پاسخ ایمنی علیه خودشان جلوگیری میکنند.

6-جلوگیری از آلرژی ها: افرادی که دچار آلرژی هستند، دارای ترکیب فلور روده ای متفاوتی نسبت به افرادی که دچار آلرژی نمیشوند، هستند. فلور روده با تحریک سیستم ایمنی به آن می آموزد که چگونه به آنتی ژنها پاسخ دهد. فقدان این باکتری ها در دوران نوزادی و کودکی به سیستم ایمنی ناکارآمد در فرد منجر میشود، بطوری که سیستم ایمنی به آنتی ژنها پاسخ شدید میدهد.از سوی دیگر تفاوتها در فلور روده میتواند نتیجه آلرژی ها باشد و نه علت آنها.

7-باکتریها و (SCFAs) از بروز بیماریهای التهابی روده ممانعت بعمل می آورند.

8-کمک به جذب ویتامینها و مواد معدنی (آهن، کلسیم و منیزیوم).

9-ساخت ویتامنیهای گروه B و ویتامین K.

10-افزایش جذب و ذخیره لیپیدها.

11-بر اساس آخرین تحقیقات بعمل آمده، باکتری های روده ای نقش مهمی در تعدیل وزن بدن دارند. روده افراد چاق حاوی باکتری های بیشتری، که در استخراج کالری از غذا کارا تر هستند، میباشد.

12-ساخت برخی آنزیمها، خنثی کردن مواد سمی، کمک به کاهش کلسترول، ساخت مواد آنتی باکتریال و ضد قارچ، جلوگیری از مسمومیت ها و اسهال های حاد، افزایش مواد ضد میکروبی فعال علیه هلیکو باکترپیلوری (عامل زخم معده) از دیگر کارکردهای فلور روده میباشند.

تاثیر آنتی بیوتیک ها بر روی فلور روده:

از آنجایی که باکتری ها نقش مهمی در سلامتی میزبان ایفا میکنند، ایجاد تغییر در تعادل و سطوح آنها بروی سلامتی و توان هضم مواد غذایی میزبان تاثیر گذار است. آنتی بیوتیکها یا بصورت مستقیم (دارو) و یا بصورت مصرف فرآورده های گوشتی، وارد بدن میگردند. آنتی بیوتیک ها میتوانند ایجاد اسهال (با تحریک روده) کرده و با اعمال تغییر در فلور روده زمینه رشد باکتری های بیماریزا را فراهم آورند. یکی دیگر از عوارض مصرف آنتی بیوتیکها افزایش تعداد باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک است، که وقتی به بدن حمله ور میشوند درمان آنها به کمک آنتی بیوتیک ها دشوار تر میشود (مقاومت باکتریایی). همچنین کاهش سطوح فلور روده توان تخمیر کربوهیدراتها و متابولیزه کردن اسیدهای صفراوی را کاهش داده و میتواند ایجاد اسهال کند. کربوهیدراتهای شکسته نشده آب زیادی جذب کرده و ایجاد اسهال میکنند. همچنین خاصیت بازدارندگی رشد باکتری های مضر متوقف میشود. و در آخر اینکه مصرف آنتی بیوتیک نیاز فرد را به مصرف ویتامین ها افزایش میدهد.

هشدار: افزایش نفوذپذیری مخاط روده و یا سوراخ شدن آن سبب عبور فلور روده از مخاط روده و گسترش آن در بدن میگردد. که میتواند به عفونت شدید و یا مرگ بیانجامد.

(DYSBIOSIS): عبارت است از بر هم خوردن توازن باکتریهای روده. عوامل موثر بر فلور روده شامل موارد زیر میباشد:

1-مصرف آنتی بیوتیک ها و استروئیدها.

2-افزایش اسیدیته سیستم گوارش(به علت استرس،کم خوابی و یا رژیم بد غذایی)

3-اسهال و یبوست.

4-مصرف زیاد قند و شکر و فرآورده های (غلات)  بدون سبوس.

5-مصرف الکل.

6-فلورید سدیم و کلر موجود در آب لوله کشی شهری.

7-استفاده از صابونهای آنتی باکتریال، در معرض مواد سمی بودن، پرتو درمانی، استرس، مصرف قرصهای ضد بارداری و اکثر داروها، و بیماریها.

علایم خارج شدن توازن باکتریهای روده:

علاوه بر مختل شدن وظایف فلور میتواند باعث: نشانگان روده تحریک پذیر، آکنه، آلرژی غذایی، خستگی مفرط، افسردگی، رشد زیاد کاندیدا(CANDIDA)، نفخ، افزایش گاز روده، سردرد، بوی بد دهان، سوء جذب، یبوست وافزایش مسمومیت ها گردد.

پروبیوتیک ها(PROBIOTICS):

پروبیوتیک یک واژه لاتین به معنی "برای زندگی" است. پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای هستند که حاوی باکتریهای و مخمرهای سودمند میباشند. باکتری لاکتیک اسید(LACTIC ACID BACTERIA/LAB) مهمترین باکتری بکار رفته در لبنیات تخمیری میباشد. این باکتریها قادر به تبدیل قندها (شامل لاکتوز) و سایر کربوهیدراتها به لاکتیک اسید میباشند. طعم ترش لبنیات تخمیر شده نظیر ماست نیز به همین خاطر است. همچنین لاکتیک اسید به عنوان یک نگهدارنده از فساد فرآورده های لبنی جلوگیری میکند.

پروبیوتیک ها با ایجاد یک کولونی موقت جایگزین فلور طبیعی تخلیه شده میشوند تا فلور طبیعی مجددا بتواند به توازان برسد. در واقع پروبیوتیکها باعث بهبود تعادل میکروبی روده میشوند.

پروبیوتیک های رایج شامل گونه های مختلف باکتریهای بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) و لاکتوباسیلوس (Lactobacillus) و همچنین مخمر (Saccharomyces boulardii)  میباشند.

منافع مصرف پروبیوتیک ها:

1-کاهش مقاومت لاکتوز. چراکه (LAB) باعث تبدیل لاکتوز به اسید لاکتیک میگردد.

2-جلوگیری از سرطان قولون، روده کوچک، کبد و پستان.

3-کاهش کلسترول خون و میزان جذب آن از روده (با تجزیه صفرا در روده)

4-کاهش فشار خون.

5-بهبود و تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از عفونت ها.

6-درمان و پیشگیری از اسهال حاد.

7-کاهش التهابات روده ای.

8-کاهش آلرژی غذایی و یا اگزما در کودکان.

9-بهبود جذب مواد معدنی و ویتامینها.

10-بهبود علایم نشانگان روده تحریک پذیر و کولیت(ورم مخاط روده بزرگ)

11-جلوگیری از رشد و تکثیر باکتری های مضر.

12-درمان و پیشگیری ازعفونتهای مخمری مهبل، اسهال مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک ها، آفت دهان، پوسیدگی دندانها، ورم مهبل(واژینیت)، پای ورزشکاران، عفونتهای قارچی، برفک(کاندیدیاز دهانی).

13-بهبود عمل گوارش و جذب مواد غذایی.

14-کمک به ساخت ویتامینهای گروه B و K.

اشکال پروبیوتیک ها:

1-به صورت مکملهای غذایی که به اشکال پودر، شربت و یا قرص عرضه میگردد.

2-مواد غذایی غنی شده با پروبیوتیک ها. اگر در تولید هرگونه فرآورده لبنی تخمیری همچون ماست، از باکتریهای پروبیوتیکی استفاده شود، محصول حاصل را پروبیوتیک می نامند.

نکات مهم در رابطه با پروبیوتیک ها:

1-اثربخشی آنها تا زمانی ادامه می یابد که پروبیوتیک مصرف گردد.

2-مکملهای غذایی به صورت قرص بایستی حتما دارای روکش محافظ باشند، تا باکتریهای مفید، حین عبور از معده، در اسید معده از بین نروند.

3-فرآروده های لبنی بهترین حامل برای پروبیوتیک ها محسوب میگردند.

4-موز، عسل، مارچوبه، کنگر فرنگی، سیر و پیاز پروبیوتیک های طبیعی میباشند. اما برای اثر بخشی بایستی مقادیر زیادی از آنها مصرف گردد.

5-مکملهای غذایی پروبیوتیک بایستی از مقادیر کافی باکتریهای مفید برخوردار باشند.

6-افرادی که آنتی بیوتیک مصرف میکنند،دچار اسهال، عفونت مخمری مهبل و یا دچار سوء تغذیه میباشند، در اولویت مصرف پروبیوتیک ها قرار دارند.

7-استارتر (باکتری) ماست(Lactobacillus bulgaricus) ، پروبیوتیک محسوب نمیگردد.

8-مصرف مکملهای پروبیوتیک به غیر از زنان باردار و شیرده، برای همه افراد مجاز است.

پری بیوتیکها(PREBIOTICS):

در لغت به معنی "پیش نیاز زندگی" است. ترکیبات غذایی غیر قابل هضمی میباشند ، که بطور سود مندانه ای بروی سلامتی میزبان اثرگذار هستند. پری بیوتیک ها با تحریک گزینشی رشد و فعالیت یک یا چند باکتری در روده بزرگ، در نهایت به بهبود سلامت میزبان می انجامند. معمولاً باعث افزایش رشد و فعالیت باکتری لاکتیک اسید و بیفیدوباکتریا (BIFIDOBACTERIA) میشوند.

کربوهیدراتها (اولیگوساکاریدها) نظیر (آرتیشو) کنگر فرنگی (حاوی اینولین است)، جو دوسر خام، جو و گندم سبوس دار از جمله پری بیوتیک ها میباشند.

نکته:اولیگوساکاریدهای موجود در شیر مادر نقش مهمی را در توسعه و تکامل سیستم ایمنی نوزادان ایفا میکنند.

نکته:مصرف ترکیبی پری بیوتیک ها و پروبیوتیک ها (SYNBIOTIC) نامیده میگردد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: